Recentaňy-ýakynda berlen habara görä, dünýädäki dokma senagaty takmynan 920 milliard dollar töweregi bolar we 2024-nji ýyla çenli takmynan 1230 milliard dollara ýeter.
Dokma senagaty XVIII asyrda pagta süýümi oýlanyp tapylandan bäri ep-esli ösdi.Bu sapakda dünýädäki iň soňky dokma tendensiýalary beýan edilýär we pudagyň ösüşi öwrenilýär.Dokma önümleri süýümden, filamentlerden, ýüplükden ýa-da sapakdan öndürilen önümler bolup, niýetlenen ulanylyşyna baglylykda tehniki ýa-da adaty bolup biler.Tehniki dokma önümleri belli bir wezipe üçin öndürilýär.Mysal üçin ýag süzgüji ýa-da bezi bar.Adaty dokma önümleri ilki estetika üçin ýasalýar, ýöne peýdaly bolup biler.Mysal üçin penjek we aýakgap.
Dokma senagaty gönüden-göni ýa-da gytaklaýyn dünýäniň her bir ýurduna täsir edýän ägirt uly dünýä bazarydyr.Mysal üçin, pagta satýan adamlar ekin meselesi sebäpli 2000-nji ýyllaryň ahyrynda bahalary ýokarlandyrdylar, ýöne gaty çalt satylýandygy sebäpli pagta gutardy.Bahalaryň ýokarlanmagy we gytçylyk, satuwyň peselmegine sebäp bolýan pagtany öz içine alýan önümleriň sarp ediş bahalarynda öz beýanyny tapdy.Bu, pudakdaky her bir oýunçynyň başgalara nähili täsir edip biljekdiginiň esasy mysalydyr.Gyzykly tarapy, tendensiýalar we ösüş bu düzgüne eýerýär.
Global nukdaýnazardan seredilende, dokma senagaty barha ösýän bazar bolup, esasy bäsdeşleri Hytaý, Europeanewropa Bileleşigi, ABŞ we Hindistan.
Hytaý: Dünýäniň öňdebaryjy öndürijisi we eksportçysy
Hytaý çig dokma we egin-eşik öndürmekde dünýäde öňdebaryjydyr.Hytaý koronawirus pandemiýasy sebäpli dünýäde has az eşik we dokma önümlerini eksport edýän hem bolsa, ýurt iň köp öndüriji we eksport ediji hökmünde durýar.BSG-nyň habaryna görä, Hytaýyň dünýä eşik eksportynda bazardaky paýy 2014-nji ýylda 38,8% -den 2019-njy ýylda 30,8% -e çenli peseldi (2018-nji ýylda 31,3%).Bu aralykda, 2019-njy ýylda dünýä dokma eksportynyň 39,2% -i Hytaý boldy we bu täze rekord boldy.Hytaýyň Aziýada egin-eşik eksport edýän köp ýurt üçin dokma üpjünçisi hökmünde barha möhüm rol oýnaýandygyny ykrar etmek möhümdir.
Täze oýunçylar: Hindistan, Wýetnam we Bangladeş
BSG-nyň maglumatlaryna görä, Hindistan dokma önümçiligi boýunça üçünji orunda durýar we eksport bahasy 30 milliard ABŞ dollaryndan gowrak.Dünýäde dokma önümçiliginiň 6% -den gowragy üçin Hindistan jogapkär we takmynan 150 milliard dollar.
Wýetnam Taýwandan öňe geçip, dokma eksporty boýunça 2019-njy ýylda dünýäde ýedinji orunda durýar (eksport 8,8 milliard dollar, bir ýyl ozalkydan 8,3 göterim köp), taryhda ilkinji gezek.Bu üýtgeşme, şeýle hem Wýetnamyň dokma we egin-eşik pudagyny yzygiderli kämilleşdirmek we ýerli dokma önümçiliginiň kuwwatyny güýçlendirmek ugrundaky tagallalaryny görkezýär.
Beýleki tarapdan, 2019-njy ýylda Wýetnamdan (7,7% ýokarlandy) we Bangladeşden (2,1% ýokarlandy) egin-eşik eksporty çalt depginde össe-de, bazar paýlaryndaky girdejileri gaty çäkli boldy (ýagny Wýetnam üçin üýtgeşiklik ýok we birneme ýokarlandy) Bangladeş üçin 6,8% -den 6.5% -e çenli 0,3 göterim).Bu netije, mümkinçilikleriň çäkleri sebäpli hiç bir ýurduň “Indiki Hytaý” bolup bilmejekdigini görkezýär.Muňa derek Hytaýyň egin-eşik eksportynda ýitiren bazar paýlary Aziýa ýurtlarynyň bir topary tarapyndan doly ýerine ýetirildi.
Dokma bazary soňky on ýylda rol oýnady.Specificurtda belli bir çökgünlik, ekin zaýalanmagy we önümiň ýoklugy sebäpli dokma senagatynyň ösmegine päsgel berýän dürli meseleler ýüze çykdy.ABŞ-da dokma senagaty soňky ýarym on ýylda çynlakaý ösüş gazandy we şol döwürde 14% ösdi.Iş üpjünçiligi ep-esli ösmese-de, hatda 2000-nji ýyllaryň ahyrynda ummasyz işden çykarylanda uly tapawut bar.
Häzirki wagtda dünýäde dokma pudagynda 20 milliondan 60 milliona çenli adamyň işleýändigi çak edilýär.Egin-eşik pudagynda işlemek Hindistan, Päkistan we Wýetnam ýaly ösýän ýurtlarda aýratyn möhümdir.Senagat dünýädäki jemi içerki önümiň takmynan 2% -ini emele getirýär we dokma we egin-eşik öndürijiler we eksport edijiler üçin dünýäde öňdebaryjy jemi içerki önümiň has köp bölegini tutýar.
Iş wagty: Apr-02-2022